گیربکس یا جعبه دنده، یک قطعه مکانیکی است که در خودروها و سایر وسایل نقلیه موتوری استفاده می شود تا میزان سرعت چرخش و گشتاور موتور را به میزان مورد نیاز برای چرخ ها انتقال دهد.
گیربکس ها به طور کلی بر اساس نوع انتقال قدرت به دو دسته تقسیم می شوند:
- گیربکس های دستی (Manual Transmission)
- گیربکس های اتوماتیک (Automatic Transmission)
گیربکس های دستی
گیربکس های دستی به راننده این امکان را می دهد تا دنده ها را به صورت دستی انتخاب کند. این امر به راننده کنترل بیشتری بر عملکرد خودرو می دهد.
گیربکس های دستی از چهار جزء اصلی تشکیل شده اند:
- کلاچ: کلاچ برای جدا کردن موتور از چرخ دنده ها در هنگام تعویض دنده استفاده می شود.
- میل لنگ: میل لنگ شفت اصلی موتور است که گشتاور را از موتور به گیربکس منتقل می کند.
- چرخ دنده های ورودی و خروجی: چرخ دنده های ورودی و خروجی گشتاور را از میل لنگ به چرخ دنده ها منتقل می کنند.
- میل واسطه: میل واسطه گشتاور را از چرخ دنده های ورودی به چرخ دنده های خروجی منتقل می کند.
گیربکس های اتوماتیک
گیربکس های اتوماتیک به طور خودکار دنده ها را تغییر می دهند. این امر به راننده راحتی بیشتری می دهد، اما کنترل کمتری بر عملکرد خودرو فراهم می کند.
گیربکس های اتوماتیک از پنج جزء اصلی تشکیل شده اند:
- موتور احتراق داخلی: موتور احتراق داخلی انرژی لازم برای حرکت خودرو را تولید می کند.
- توربین: توربین گشتاور را از موتور به جعبه دنده منتقل می کند.
- کلاچ هیدرولیک: کلاچ هیدرولیک برای جدا کردن موتور از جعبه دنده در هنگام تعویض دنده استفاده می شود.
- جعبه دنده اتوماتیک: جعبه دنده اتوماتیک گشتاور را از توربین به چرخ ها منتقل می کند.
- جفت چرخ دنده: جفت چرخ دنده گشتاور را از جعبه دنده اتوماتیک به چرخ ها منتقل می کنند.
گیربکس کجای ماشین است
گیربکس یا جعبه دنده در قسمت زیرین خودرو، بین موتور و چرخ ها قرار دارد. این مکانیزم به انتقال قدرت از موتور به چرخ ها کمک می کند.
در خودروها با گیربکس دستی، گیربکس معمولاً در قسمت عقب خودرو قرار دارد. این امر به راننده امکان می دهد تا به راحتی به پدال کلاچ و اهرم تعویض دنده دسترسی داشته باشد.
در خودروها با گیربکس اتوماتیک، گیربکس معمولاً در قسمت جلوی خودرو قرار دارد. این امر به دلیل وزن بیشتر گیربکس اتوماتیک است.
تفاوت گیربکس دستی و اتوماتیک
تفاوت اصلی بین گیربکس های دستی و اتوماتیک در نحوه تعویض دنده است. در گیربکس های دستی، راننده دنده ها را به صورت دستی انتخاب می کند، در حالی که در گیربکس های اتوماتیک، دنده ها به طور خودکار تغییر می کنند.
تفاوت های دیگر بین گیربکس های دستی و اتوماتیک عبارتند از:
- کنترل: گیربکس های دستی کنترل بیشتری بر عملکرد خودرو را به راننده می دهند، در حالی که گیربکس های اتوماتیک کنترل کمتری را فراهم می کنند.
- راحتی: گیربکس های اتوماتیک راحتی بیشتری را برای راننده فراهم می کنند، زیرا نیازی به تعویض دنده دستی نیست.
- هزینه: گیربکس های دستی معمولاً ارزان تر از گیربکس های اتوماتیک هستند.
- مصرف سوخت: گیربکس های اتوماتیک معمولاً مصرف سوخت بیشتری نسبت به گیربکس های دستی دارند.
انواع دیگر گیربکس
علاوه بر گیربکس های دستی و اتوماتیک، انواع دیگری از گیربکس نیز وجود دارد، از جمله:
- گیربکس نیمه اتوماتیک:گیربکس AT نوعی گیربکس است که به طور خودکار دنده ها را تغییر می دهد. این امر به راننده راحتی بیشتری می دهد، اما کنترل کمتری بر عملکرد خودرو فراهم می کند.
- گیربکس دو کلاچه: گیربکس های دو کلاچه به طور همزمان از دو کلاچ برای تعویض دنده استفاده می کنند. این امر باعث می شود که تعویض دنده سریعتر و روان تر انجام شود.
- گیربکس CVT: گیربکس های CVT از یک تسمه یا زنجیر برای انتقال قدرت استفاده می کنند. این گیربکس ها می توانند نسبت دنده را به طور پیوسته تغییر دهند، که باعث می شود که عملکرد خودرو نرم تر و کارآمدتر شود.
گیربکس CVT
گیربکس CVT یا گیربکس متغیر پیوسته (Continuously Variable Transmission) نوعی گیربکس اتوماتیک است که از یک تسمه یا زنجیر برای انتقال قدرت استفاده می کند. این گیربکس ها می توانند نسبت دنده را به طور پیوسته تغییر دهند، که باعث می شود که عملکرد خودرو نرم تر و کارآمدتر شود.
در گیربکس های CVT، دو صفحه فولادی که به شکل مخروطی هستند، با استفاده از یک تسمه یا زنجیر به هم متصل می شوند. با تغییر قطر این دو صفحه، نسبت دنده بین موتور و چرخ ها تغییر می کند.
مزایا گیربکس CVT
گیربکس های CVT مزایای زیادی نسبت به گیربکس های اتوماتیک سنتی دارند. این مزایا عبارتند از:
- نرم تر و راحت تر: گیربکس های CVT تعویض دنده های نرم تری نسبت به گیربکس های اتوماتیک سنتی دارند. این امر به دلیل عدم وجود وقفه در انتقال قدرت است.
- کارآمدتر: گیربکس های CVT می توانند گشتاور موتور را به طور کارآمدتری به چرخ ها منتقل کنند. این امر به دلیل امکان تغییر پیوسته نسبت دنده است.
- مصرف سوخت کمتر: گیربکس های CVT معمولاً مصرف سوخت کمتری نسبت به گیربکس های اتوماتیک سنتی دارند.
معایب گیربکس CVT
- هزینه بالاتر: گیربکس های CVT معمولاً گران تر از گیربکس های اتوماتیک سنتی هستند.
- پیچیدگی بیشتر: گیربکس های CVT پیچیده تر از گیربکس های اتوماتیک سنتی هستند. این امر می تواند باعث افزایش هزینه تعمیر و نگهداری شود.
گیربکس های CVT در حال حاضر در خودروهای مختلفی استفاده می شوند. این خودروها شامل خودروهای سواری، خودروهای تجاری و حتی خودروهای مسابقه ای می شوند.
انواع گیربکس CVT
گیربکس های CVT به دو دسته تقسیم می شوند:
- گیربکس CVT با تسمه: این نوع گیربکس از یک تسمه فلزی برای انتقال قدرت استفاده می کند.
- گیربکس CVT با زنجیر: این نوع گیربکس از یک زنجیر فولادی برای انتقال قدرت استفاده می کند.
گیربکس های CVT با تسمه معمولاً ارزان تر و سبک تر از گیربکس های CVT با زنجیر هستند. با این حال، گیربکس های CVT با زنجیر معمولاً بادوام تر و کارآمدتر هستند.
گفتنیست خودرو ایکس تریل 2023 و سانی 2023 و کیکس 2023 همگی دارای گیربکس CVT هستند
گیربکس AT
گیربکس AT یا گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission) نوعی گیربکس است که به طور خودکار دنده ها را تغییر می دهد.
گیربکس های AT از پنج جزء اصلی تشکیل شده اند:
- موتور احتراق داخلی: موتور احتراق داخلی انرژی لازم برای حرکت خودرو را تولید می کند.
- توربین: توربین گشتاور را از موتور به جعبه دنده منتقل می کند.
- کلاچ هیدرولیک: کلاچ هیدرولیک برای جدا کردن موتور از جعبه دنده در هنگام تعویض دنده استفاده می شود.
- جعبه دنده اتوماتیک: جعبه دنده اتوماتیک گشتاور را از توربین به چرخ ها منتقل می کند.
- جفت چرخ دنده: جفت چرخ دنده گشتاور را از جعبه دنده اتوماتیک به چرخ ها منتقل می کنند.
در گیربکس های AT، گشتاور موتور از طریق توربین به کلاچ هیدرولیک منتقل می شود. کلاچ هیدرولیک موتور را از جعبه دنده جدا می کند تا دنده ها به طور ایمن تغییر کنند.
جعبه دنده اتوماتیک از مجموعه ای از چرخ دنده ها تشکیل شده است که نسبت دنده بین موتور و چرخ ها را تعیین می کنند. با تغییر نسبت دنده، سرعت و گشتاور موتور را می توان برای شرایط مختلف رانندگی تنظیم کرد.
جفت چرخ دنده گشتاور را از جعبه دنده اتوماتیک به چرخ ها منتقل می کند.
مزایا گیربکس AT
- راحتی: گیربکس های AT نیازی به تعویض دنده دستی ندارند، که باعث می شود رانندگی راحت تر و آسان تر شود.
- ایمنی: گیربکس های AT می توانند به حفظ کنترل خودرو در شرایط دشوار رانندگی کمک کنند.
- کارایی: گیربکس های AT می توانند گشتاور موتور را به طور کارآمدتری به چرخ ها منتقل کنند، که می تواند باعث کاهش مصرف سوخت شود.
با این حال، گیربکس های AT معایبی نیز دارند. این معایب عبارتند از:
- هزینه بالاتر: گیربکس های AT معمولاً گران تر از گیربکس های دستی هستند.
- پیچیدگی بیشتر: گیربکس های AT پیچیده تر از گیربکس های دستی هستند، که می تواند باعث افزایش هزینه تعمیر و نگهداری شود.
- مصرف سوخت بیشتر: گیربکس های AT در برخی موارد می توانند مصرف سوخت بیشتری نسبت به گیربکس های دستی داشته باشند.
گیربکس های AT در حال حاضر در خودروهای مختلفی استفاده می شوند. این خودروها شامل خودروهای سواری، خودروهای تجاری و حتی خودروهای مسابقه ای می شوند.
انواع گیربکس AT
گیربکس های AT به دو دسته تقسیم می شوند:
- گیربکس AT چهار سرعته: این نوع گیربکس قدیمی ترین نوع گیربکس AT است و امروزه کمتر استفاده می شود.
- گیربکس AT پنج سرعته: این نوع گیربکس رایج ترین نوع گیربکس AT است و در اکثر خودروهای امروزی استفاده می شود.
- گیربکس AT شش سرعته: این نوع گیربکس نسبت دنده بیشتری نسبت به گیربکس های پنج سرعته دارد و می تواند باعث افزایش کارایی و کاهش مصرف سوخت شود.
- گیربکس AT هفت سرعته: این نوع گیربکس نسبت دنده بیشتری نسبت به گیربکس های شش سرعته دارد و می تواند باعث افزایش کارایی و کاهش مصرف سوخت شود.
- گیربکس AT هشت سرعته: این نوع گیربکس نسبت دنده بیشتری نسبت به گیربکس های هفت سرعته دارد و می تواند باعث افزایش کارایی و کاهش مصرف سوخت شود.
گیربکس های AT با سرعت بیشتر و نسبت دنده بیشتر نسبت به گیربکس های AT قدیمی تر، کارآمدتر هستند. این امر می تواند باعث کاهش مصرف سوخت و افزایش عملکرد خودرو شود.
گیربکس دو کلاچه
گیربکس دو کلاچه (DCT) نوعی گیربکس اتوماتیک است که از دو کلاچ برای تعویض دنده استفاده می کند. این امر باعث می شود که تعویض دنده سریعتر و روان تر انجام شود.
گیربکس های DCT از دو شفت ورودی تشکیل شده اند که هر کدام به یک کلاچ متصل هستند. یکی از شفت ها به دنده های زوج و دیگری به دنده های فرد متصل است.
در هنگام تعویض دنده، کلاچ کلاچ شفت ورودی فعلی را جدا می کند و کلاچ کلاچ شفت ورودی بعدی را درگیر می کند. این امر باعث می شود که دنده بعدی بدون وقفه در انتقال قدرت به چرخ ها وارد شود.
مزایا گیربکس دو کلاچه
گیربکس های DCT مزایای زیادی نسبت به گیربکس های اتوماتیک سنتی دارند. این مزایا عبارتند از:
- تعویض دنده سریعتر و روان تر: گیربکس های DCT می توانند دنده ها را در کمتر از 100 میلی ثانیه تعویض کنند. این امر باعث می شود که عملکرد خودرو روان تر و لذت بخش تر شود.
- مصرف سوخت کمتر: گیربکس های DCT می توانند گشتاور موتور را به طور کارآمدتری به چرخ ها منتقل کنند، که می تواند باعث کاهش مصرف سوخت شود.
- عملکرد بهتر در شرایط دشوار رانندگی: گیربکس های DCT می توانند به حفظ کنترل خودرو در شرایط دشوار رانندگی مانند شتاب گیری سریع یا توقف ناگهانی کمک کنند.
با این حال، گیربکس های DCT معایبی نیز دارند. این معایب عبارتند از:
- هزینه بالاتر: گیربکس های DCT معمولاً گران تر از گیربکس های اتوماتیک سنتی هستند.
- پیچیدگی بیشتر: گیربکس های DCT پیچیده تر از گیربکس های اتوماتیک سنتی هستند، که می تواند باعث افزایش هزینه تعمیر و نگهداری شود.
گیربکس های DCT در حال حاضر در خودروهای مختلفی استفاده می شوند. این خودروها شامل خودروهای سواری، خودروهای تجاری و حتی خودروهای مسابقه ای می شوند.
انواع گیربکس DCT
گیربکس های DCT به دو دسته تقسیم می شوند:
- گیربکس DCT خشک: در این نوع گیربکس، کلاچ ها در فضای باز قرار دارند.
- گیربکس DCT تر: در این نوع گیربکس، کلاچ ها در روغن قرار دارند.
گیربکس های DCT خشک معمولاً سبک تر و کارآمدتر از گیربکس های DCT تر هستند. با این حال، گیربکس های DCT تر می توانند در شرایط دشوار رانندگی مانند شتاب گیری سریع یا توقف ناگهانی عملکرد بهتری داشته باشند.
انتخاب نوع گیربکس مناسب
انتخاب نوع گیربکس مناسب به نیازها و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. اگر به کنترل بیشتری بر عملکرد خودرو نیاز دارید، گیربکس دستی گزینه بهتری است. اگر راحتی بیشتری را ترجیح می دهید، گیربکس اتوماتیک گزینه بهتری است.
